Ziołolecznictwo, jest również nazywane fitoterapią. Zajmuje się ona badaniem mechanizmów działania leków roślinnych na człowieka. Rozwój ziołolecznictwa zawdzięczamy w szczególności starożytnym Egipcjanom i Grekom.
Czym jest ziołolecznictwo ?
Ziołolecznictwo to leczenie za pomocą preparatów pochodzenia roślinnego, określanych mianem leków naturalnych, fitopreparatów lub fitofarmaceutyków. Mogą być one pomocne w leczeniu wielu chorób i dolegliwości, w tym także zaburzeń funkcji układu ruchu. W połączeniu z tradycyjnie stosowanymi lekami są one korzystnym uzupełnieniem terapii. W lżejszych przypadkach skuteczne jest samodzielne ich stosowanie.
Ziołolecznictwo – powrót popularności
Ziołolecznictwo kojarzone głównie z praktykami medycyny ludowej, do niedawna było jeszcze pogardzanym sposobem leczenia. Obecnie obserwuje się znaczny wzrost zainteresowania lekami roślinnymi. Choć ich efekty są powolne, niewątpliwą zaletą jest jest brak niepożądanych objawów ubocznych. Lekarza, który leczy ziołami, nazywamy fitoterapeutą.
Na korzystne działanie ziół wpływają dwa rodzaje związków: podstawowe, węglowodany, tłuszcze i białka – oraz metabolity wtórne. Te ostatnie to związki organiczne zawarte w ziołach, które nie są niezbędne do jej i rozwoju ale chronią ją przed patogenami, roślinożercami czy promieniowaniem UV. Warto wiedzieć iż niektóre leki syntetyczne i półsyntetyczne są analogami związków roślinnych lub wywodzą się ze świata roślin. Do takich substancji należy aspiryna, balsam peruwiański czy alkaloidy: morfina, atropina, chinina, kofeina i in.
Dzięki dziedzinie wiedzy jaką jest farmakognozja, wiele przetworów zielarskich zostało oficjalnie uznanych za leki. Jednakże leczniczy preparat roślinny musi spełniać wszystkie kryteria prawa farmaceutycznego. Musi przejść wymagane badania kliniczne, mieć rozpoznany mechanizm działania i ustalone dawkowanie. Należy jednak pamiętać, że zioła mogą wchodzić w reakcje z niektórymi substancjami zawartymi w lekach. Dlatego też nigdy nie należy bez konsultacji ze specjalistą łączyć leków z ziołami. Ziołolecznictwo nie powinno także zastępować terapii konwencjonalnej. Dlatego nie należy samodzielnie odstawiać leków przepisanych przez lekarza. W fitoterapii kluczowa jest systematyczność.
Ziołolecznictwo – zalety
Wiedza o ziołach liczy sobie setki a może i tysięcy lat. Chińskie praktyki moczenia kompresów w ziołach pozwalają na dotarcie środka do krwiobiegu bez przechodzenia przez układ pokarmowy i stają się coraz powszechniejszą praktyką w nowoczesnej medycynie,
Do głównych zalet leków pochodzenia roślinnego zaliczamy bezpieczeństwo i małą toksyczność. Ponadto poprawiają one trawienie, wspierają układ nerwowy, wykazują działanie bakteriobójcze i mają zastosowanie także w leczeniu schorzeń przewlekłych.
Leki roślinne w reumatologii
Ze względu na to, że choroby układu ruchu mają przebieg przewlekły, a towarzyszące im stany zapalne i bólowe zmuszają do długotrwałego przyjmowania leków, dłuższe ich stosowanie może prowadzić do podrażnień błony śluzowej żołądka i choroby wrzodowej. Wówczas bezpieczną alternatywą mogą się okazać leki roślinne. Fitopreparaty wykorzystuje się głównie w celu zmniejszenia odczynów bólowych i zapalnych. Leki stosowane w chorobach reumatycznych działają poprzez hamowanie tworzenia i uwalniania mediatorów zapalenia oraz zwalczają stany bólowe.
Preparaty roślinne są aplikowane wewnętrznie – w postaci wyciągów i tabletek oraz zewnętrznie – w postaci nacierań, okładów, kąpieli, plastrów lub maści.
Już w czasach starożytnych w IV w. p.n.e. Hipokrates zauważył, że żucie liści wierzby działa przeciwbólowo w czasie porodu a w XIX w. potwierdzono, że za takie działanie są odpowiedzialne związki salicylowe i można wykorzystywać je w leczeniu chorób reumatycznych. Preparaty z wierzby białej łagodzą bóle artretyczne i reumatyczne pleców, stawów kolanowych i biodrowych, poprawiają ruchomość stawów, pomagają przy opuchnięciach i zapaleniach.
Badania wykazały, że wyciągiem wierzbowym można leczyć ból lędźwiowo-krzyżowej części kręgosłupa oraz zapalenia stawów i kości.
Z kolei kwiat wiązówki to bogate źródło kwasu salicylowego i acetylosalicylowego. opisane już w XVIII-wieku. Można je stosować do leczenia reumatyzmu reumatoidalnego i łuszczycowego zapalenia stawów oraz w gośćca stawowego.
Wiązówka znajduje się również w preparatach homeopatycznych, wykorzystywanych w reumatyzmie mięśniowym i stawowym oraz w obrzękach.