Terminu reumatyzm używa się, mając na myśli szeroko pojęte reumatoidalne zapalenie stawów, czyli schorzeń o podłożu zapalnym, obejmujących mięśnie, stawy i kości. Jest to choroba o podłożu autoimmunologicznym, czyli organizm samoistnie atakuje w niej własne, zdrowe tkanki, prowadząc do ich degeneracji. Rehabilitacja, w tym fizjoterapia, pacjentów cierpiących na choroby reumatyczne musi być jednym podstawowych elementów kompleksowego leczenia. Szczególnie ważną rolę odgrywa ona w pierwszym okresie choroby, kiedy nie nastąpiło jeszcze utrwalenie powstających zmian.
Reumatyzm – jakie łączą się z nim schorzenia?
Schorzenia reumatyczne są uogólnioną chorobą tkanki łącznej. Przede wszystkim powodują one zniekształcenia stawów oraz zaniki mięśni i obejmują szereg schorzeń układu mięśniowo-szkieletowego. Najbardziej charakterystycznym i najbardziej dokuczliwym objawem w chorobie reumatycznej jest ból ostry, przewlekły lub okresowy. Rośnie on podczas rzutu i silniej go odczuwamy w dni zimne i wilgotne, a także po znacznym wysiłku fizycznym lub umysłowym. Najczęściej spotykanymi chorobami typu reumatycznego są:
- reumatoidalne zapalenie stawów(RZS),
- zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa ,
- młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów,
- łuszczycowe zapalenie stawów.
- toczeń układowy.
Reumatyzm w Polsce
Według badań w Polsce na reumatoidalne zapalenie stawów choruje ok. 1% dorosłej populacji. Oznacza to, że schorzenie to przyczynia się do niepełnosprawności i lub inwalidztwa ok. 400 tys. osób. Największa zapadalność na reumatoidalne zapalenie stawów przypada na wiek od 40 do 60 lat, przy czym kobiety chorują dwa–trzy razy częściej niż mężczyźni.
W przypadku zdiagnozowania choroby reumatycznej konieczne jest podjęcie działań, mających na celu zahamowanie postępu choroby. Im szybciej zostaną one podjęte, większa jest szansa na ograniczenie negatywnych skutków tej choroby. To właśnie pierwsze miesiące okazują się najczęściej kluczowe z punktu widzenia skuteczności leczenia.
Reumatyzm a leczenie
Leczenie jest zawsze dobierane indywidualnie,. Przede wszystkim musi być ono kompleksowe, czyli powinno obejmować farmakoterapię, fizjoterapię, balneoterapię polegającą na przeprowadzaniu zabiegów z wykorzystaniem wody oraz psychoterapię.
Celem leczenia usprawniającego w przypadku RZS jest:
- kontrolowanie oraz modyfikowanie dolegliwości bólowych,
- wzmocnienie siły, a także wytrzymałości mięśniowej,
- zachowanie właściwego zakresu ruchu w stawie,
- zapobieganie deformacjom,
- korekcja zniekształceń stawowych,
- stworzenie odpowiednich wzorców ruchowych,
- kontrola masy ciała,
- wdrożenie właściwego odżywiania.
Fizjoterapia w leczeniu reumatyzmu
Nie wszyscy zdają sobie sprawę, jak ważną rolę odgrywa fizjoterapia w reumatologii. Otóż jak się okazuje, podstawową metodą leczenia usprawniającego chorych jest leczenie ruchem czyli kinezyterapia. Dzięki niemu następuje:
- odżywienie chrząstki stawowej,
- zwiększenie zakresu ruchów,
- likwidacja przykurczów,
- przywrócenie prawidłowej funkcji mięśni.
W celu poprawy odżywienia chrząstki stawowej i zwiększenia zakresu ruchów najskuteczniejsze są ćwiczenia takie jak: bierne, samowspomagane, czynne, wolne, w odciążeniu oraz z oporem. Z kolei w celu likwidacji przykurczów stosuje się głównie wyciągi oraz mobilizacje technikami manualnymi. Natomiast przywracanie prawidłowej funkcji mięśni na ogół wymaga wykonywania ćwiczeń izometrycznych, ćwiczeń z oporem oraz ćwiczeń w wodzie.
Poprawę stanu zdrowia w schorzeniach reumatycznych przynoszą także zabiegi takie jak:
- krioterapia miejscowa – bolący staw znajduje się w oparach ciekłego azotu,
- kriokomora, w której panuje temperatura do –160°C ma działanie ogólnoustrojowe; u osób z chorobą reumatyczną poprawia samopoczucie, wzmacnia odporność, rozluźnia bolesne mięśnie i zmniejsza stany zapalne,
- magnetoterapia – chore miejsce umieszcza się w cewie, gdzie wytwarzane jest pole magnetyczne,
- laseroterapia – promieniowanie elektromagnetyczne działa przeciwbólowo i przeciwzapalnie, i naprawczo na uszkodzone tkanki miękkie,
- kąpiel wirowa rąk lub kończyn dolnych – rozluźnia mięśnie i zmniejsza ból,
- ultradźwięki – głowicą generującą fale ultradźwiękowe masuje się chore i bolesne miejsca.
Efekty fizjoterapii w RZS
Wykorzystując te metody fizjoterapii, możemy zniwelować dolegliwości bólowe oraz stan zapalny w obrębie stawów i obniżyć napięcie mięśni. W tym ostatnim celu sprawdza się także masaż. Inne korzyści z zastosowania fizjoterapii w reumatologii to:
- poprawa i usprawnienie krążenia,
- zapobieganie i zmniejszenie przykurczów w stawach,
- zniwelowanie sztywności w stawach
- ogólna poprawa kondycji pacjenta.