Wadami postawy nazywamy ogólnie nieprawidłowości w obrębie narządu ruchu. Choć kojarzymy je z problemami dotyczącymi kręgosłupa, mają one związek z całym ciałem, w tym również płaskostopiem.
Czym jest płaskostopie?
Płaskostopie to deformacja. która polega na patologicznym obniżeniu lub zniesieniu fizjologicznego wysklepienia stopy. Wyróżniamy dwa rodzaje płaskostopia:
- podłużne – polega ono na obniżeniu przyśrodkowego łuku stopy, co wpływa na uzyskanie pełnego kontaktu z podłożem. Powoduje to negatywny wpływ na większość części narządów ruchu, generuje przeciążenia oraz przykre konsekwencje zdrowotne, zwłaszcza u osób uprawiających sport.
- poprzeczne – polega na obniżeniu i spłaszczeniu sklepienia poprzecznego, skutkującego poszerzeniem stopy i utratą elastyczności. Objawy, na które warto zwrócić uwagę, to: odciski na śródstopiu i podeszwie stopy oraz ból w okolicy poduszek palców.
Prawidłowo uformowana stopa nie styka się z podłożem całą powierzchnią ale przy pomocy tzw. punktów podparcia, którymi są pięta oraz głowy pierwszej i piątek kości śródstopia. Umożliwia to ciału prawidłową amortyzację sił, które działają podczas ruchu. Taka budowa stopy jest podstawą dla utrzymania stabilności w pozycji stojącej i zapewnia optymalny rozkład ciężaru ciała podczas stania, chodzenia, biegania czy skakania.
Jakie są przyczyny płaskostopia?
Wady postawy są następstwem zaburzeń czynnościowych, strukturalnych i środowiskowych. Do najczęściej odnotowywanych przyczyn obniżenia sklepienia stóp zaliczamy:
- zaburzenia związane z funkcjonalnością narządu ruchu: mięśni, więzadeł, ścięgien, torebek stawowych
- uszkodzenia narządów ruchu,
- nadmierną masę ciała lub otyłość,
- nieprawidłowo dopasowane obuwie,
- ciągłe chodzenie na wysokich obcasach.
Płaskie stopy są naturalne u dzieci. W trakcie ich rozwoju wzmacniające się struktury mięśniowe wpływają na właściwe formowanie stopy. Jeżeli jednak po skończeniu 5. roku życia stopy wciąż nie układają się prawidłowo, należy rozpocząć proces rehabilitacji. Płaskostopie, najczęściej jest rozpoznawane u dzieci wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, nieleczone, może prowadzić do pojawienia się uciążliwych objawów.
Zaniedbane płaskostopie może rzutować na problemy w obrębie kolan, bioder i kręgosłupa. Może powodować ból w śródstopiu, łydce, oraz do stanów zapalnych wiązadeł i stawów. Należy mieć świadomość, że zahamowanie i cofnięcie deformacji stóp jest możliwe tylko w młodości i we wczesnym stadium schorzenia. W przypadku dorosłych płaskostopie można jedynie zatrzymać i sprawić, by się nie pogłębiało i nie sprawiało dolegliwości bólowych.
Płaskostopie – efekty
Płaskostopie wpływa na zaburzenia stabilności w pozycji stojącej, upośledza funkcje amortyzujące w trakcie chodu lub biegu. Może ono powodować:
- modzele i uciski,
- ból w obszarach podbicia,
- zwiększoną tendencję do rogowacenia w okolicy śródstopia,
- pocenie się stóp, zmiany grzybicze, zaburzenia krążenia,
- zmiany zwyrodnieniowe i inne deformacje, takie jak haluksy,
- zaburzenia chodu, szybsze męczenie się stóp,
- skłonność do stawiania stóp na zewnątrz,
- paluch koślawy,
- przewlekłe stany zapalne torebek stawowych i więzadeł,
- nadmierną wrażliwość stóp.
Fizjoterapia płaskostopia
Podobnie jak i inne wady postawy płaskostopie należy korygować poprzez fizjoterapię. Powinna być ona dobrana do każdego indywidualnego pacjenta w formie ćwiczeń. Przed rozpoczęciem rehabilitacji należy najpierw określić rodzaj płaskostopia, co pomoże w przygotowaniu właściwych aktywności. Najważniejsze jest regularne wykonywanie ćwiczeń, które mogą być skoncentrowane na wzmocnieniu osłabionych struktur, rozciągnięciu przykurczonych elementów, czy też przywróceniu mobilności stawowej. Codzienne ćwiczenia powinny trwać około 30 minut. Ważne są również samodzielne treningi w domu,
Gimnastykę korekcyjną często uzupełnia wiele innych narzędzi, takich jak:
- masaż stóp,
- metoda dynamicznego plastrowania, czyli kinesiotaping,
- odciążanie pracy stóp np. pływanie,
- trening chodzenia boso po zmiennym podłożu,
- zastosowanie prawidłowo dobranych wkładek ortopedycznych.
Należy pamiętać, że wkładki działają objawowo, nie mogą więc być zamiennikiem całego leczenia. Wkładki powinny być odpowiednio dobrane przez fizjoterapeutę lub ortopedę.