Hydroterapia jest jedną z najstarszych i najbardziej rozbudowanych metod fizjoterapii, polegająca na terapeutycznym zastosowaniu wody w postaci kąpieli, natrysków, polewań, zmywań, płukań i innych zabiegów. stosowana jest ona w rehabilitacji nad morzem, w sanatoriach i ośrodkach fizjoterapeutycznych.
Historia hydroterapii
Ten rodzaj terapii ma tradycje nawet wielosetletnie. Okres pomiędzy 500 i 300 rokiem p.n.e. w starożytnej Grecji uważa się za czas „leczenia wodą”, i stosował je już Hipokrates do leczenia różnych dolegliwości. Pierwsze opracowania związane z kąpielami ukazały się w XVII w., a w XIX i XX w., nastąpiło rozpowszechnianie metod hydroterapii, w sanatoriach i miejscowościach uzdrowiskowych. Jednym z najbardziej znanych był ośrodek i metoda leczenia wodą opracowana przez Vincenza Preissnitza w Grafenberk w Czechach. Preissnitz leczył różnorodne schorzenia, wykorzystując działanie bodźcowe hydroterapii, oraz kuracje pitne i zabiegi hartujące.
Jak działa hydroterapia?
Działanie hydroterapii wynika z właściwości fizycznych wody i uzyskiwanych efektów fizjologicznych. Najważniejsze cechy fizyczne to zdolność magazynowania i przewodzenia ciepła oraz właściwości mechaniczne.
Kąpiele, z wyjątkiem gorących, wzmagają diurezę i pobudzają ośrodkowy układ nerwowy, z kolei wielokrotnie powtarzane kąpiele ciepłe działają tonizująco. Krótki i intensywny bodziec zimna podczas kąpieli wzmaga napięcie mięśni, a dłuższe oziębienie zmniejsza ich aktywność. Natomiast krótki lecz gorący bodziec powoduje skurcz mięśni i naczyń krwionośnych.
Kąpiele wpływają także na układ wewnątrzwydzielniczy, na oś przysadkowo-nadnerczową i przysadkowo-tarczycową. Warto również wiedzieć, iż pobudzenie gruczołów hormonalnych w trakcie zimnych kąpieli powoduje zwiększone wydzielanie adrenaliny, noradrenaliny czy tyroksyny a reakcja AUN wpływa na wiele zmian w czynności przewodu pokarmowego. Ogrzewanie lub schładzanie wpływa natomiast na układ krwionośny, limfatyczny i na metabolizm a reakcje na zanurzenie ciała w wodzie działają na równowagę wodno-elektrolitową i oporowanie lub ułatwianie ruchu w środowisku wodnym. Określane są one jako hydrorehabilitacja albo hydrokinezyterapia.
Hydroterapia zastosowanie
Hydroterapia najczęściej stosuje się przy schorzeniach takich jak:
- choroby układu krążenia takie jak nadciśnienie, miażdżyca, stany po zawale serca,
- schorzenia układu ruchu czyli napięcia mięśniowe, stany po złamaniach,
- problemy układu nerwowego, po udarze mózgu, czy przy zaburzeniach czucia,
- schorzenia układu oddechowego,
- choroby reumatyczne.
Przeciwwskazania
Przeciwwskazaniami do zabiegów hydroterapii są:
- zaburzenia czynności układu krążenia lub układu oddechowego,
- I trymestr ciąży,
- niepełnosprawność intelektualna i poważne zaburzenia psychiczne,
- obszary skóry o zaburzonym czuciu,
- krwawienia,
- niewydolność zwieraczy i nietrzymanie moczu.
Hydroterapia i jej rodzaje
Podstawowymi zabiegami z wykorzystaniem ciśnienia hydrostatycznego wody, są kąpiele:
- całkowite,
- częściowe;
- elektryczno-wodne;
- perełkowe;
- tlenowe;
- aromatyczne
- masaże podwodne
Do innych zabiegów wykorzystujących ciśnienie hydrodynamiczne wody należą:
- polewanie- może być ono całkowite i częściowe. Przed jego rozpoczęciem powinno się umyć twarz i szyję zimną wodą, wytrzeć ręcznikiem i przeprowadzić gimnastykę,
- natryski stałe,
- natryski ruchome.
Nie wszyscy wiedzą, iż fizjoterapeuci przeprowadzają zabiegi hydroterapeutyczne również przy użyciu tkaniny. Są to często zabiegi w postaci :zmywania, które polega na zmywaniu ciała gąbką lub ręcznikiem namoczonym w zimnej wodzie i trwa od 2-3 minut. Działa ono hartująco i pobudzająco na układ krążenia oraz oddychania. Do innych zabiegów tego typu należą:
- szczotkowanie,
- oklepywanie,
- nacieranie częściowe i całkowite, stosuje się je przy przewlekłym nieżycie oskrzeli, rozedmie płuc, nerwicach oraz zaburzeniach krążenia obwodowego,
- zawijanie polegające na szczelnym zawinięciu całego ciała prześcieradłem odciśniętym z wody i zawinięciem całego ciała kocem. Trwa ono od 20 minut do 2 godzin a po nim stosuje się chłodny natrysk działający uspokajająco,
- okłady,
- kompresy.
Zabiegami wykonywanymi bez ciśnienia wody są sauna i kąpiele parowe. Należy jednak pamiętać, że tego typu zabiegi są bardzo intensywne i ze względu na utrudnione parowanie wydzielanego potu zwiększają zdecydowanie ciepłotę ciała.
Częstym zabiegiem jest również kąpiel kinezyterapeutyczna polegająca na wykonywaniu określonych ruchów i ćwiczeń w wodzie. Stosuje się ją najczęściej przy schorzeniach narządów ruchu i wadach postawy.