Fizjoterapia układu oddechowego oznacza działania wykonywane w celu leczenie zaburzeń układu oddechowego oraz zapobieganie im. Rehabilitacja oddechowa to ćwiczenia, jakie należy stosować u pacjentów cierpiących na choroby płuc i oskrzeli, a także po zabiegach operacyjnych klatki piersiowej i przebytych chorobach układu sercowo-naczyniowego oraz po infekcjach dróg oddechowych. Służy ona zwiększeniu pojemności życiowej płuc tolerancji wysiłkowej organizmu, a także zmniejszenie duszności.
Rehabilitacja w chorobach układu oddechowego
Rehabilitacja oddechowa stosowana jest u osób z chorobami dróg oddechowych i płuc, a także u pacjentów z zaburzeniami budowy oraz czynności klatki piersiowej i mięśni oddechowych. Kwalifikują się na nią:
- pacjenci cierpiący na choroby przebiegające z zaleganiem wydzieliny w drogach oddechowych, a także mukowiscydozę, rozstrzenie oskrzeli, POChP, astmę oskrzelową,
- osoby unieruchomione, nieprzytomne, znacznie osłabione, po zabiegach operacyjnych,
- osoby, u których stwierdza się niepełną wentylację płuc,
- chorzy ze zmniejszoną wydolnością oddechową i małą tolerancją wysiłku,
- pacjenci z chorobami nerwowo-mięśniowymi. chorobą Parkinsona, stwardnieniem rozsianym,
- osoby przed i po zabiegu operacyjnym w obrębie klatki piersiowej lub jamy brzusznej,
- chorzy uzależnieni od respiratora.
Cele fizjoterapii układu oddechowego
Techniki fizjoterapii układu oddechowego opracowano w latach 40. XX wieku na podstawie założenia, że odpowiednio dobrane metody ułatwiają odkrztuszanie wydzieliny w oskrzelach oraz ułatwiają oddychanie. Zabiegi fizjoterapii układu oddechowego wykonuje się w celu:
- zwiększenia wentylacji płuc poprzez wzmocnienie drożności dróg oddechowych i zwiększanie ilości powietrza w pęcherzykach płucnych,
- wspomagania leczenia zaburzeń oddychania,
- zapobieganie powikłaniom związanym z niedostateczną wentylacją płuc,
- zmniejszanie pracy i zwiększanie wydolności oddechowej w czasie wysiłku fizycznego,
- zmniejszanie objawów związanych z chorobami płuc, do których należy duszność, męczliwość, czy kaszel.
Jakie zabiegi fizjoterapeutyczne stosuje się przy chorobach układu oddechowego?
Do działań fizjoterapeutycznych układu oddechowego można zaliczyć:
- układanie pacjenta w pozycjach ułatwiających oddychanie,
- ćwiczenia oddechowe,
- inhalacje,
- zabiegi, które ułatwiają usuwanie wydzieliny z oskrzeli zwane inaczej toaletą drzewa oskrzelowego,
- kontrolowanie efektów terapii,
- kontrolowane zwiększanie aktywności fizycznej pacjenta,
- ćwiczenia ruchowe mające na celu zwiększenie ruchomości i elastyczności klatki piersiowej,
- stosowanie treningu wzmacniającego wybrane grupy mięśni,
- stosowanie mechanicznych urządzeń ułatwiających oddychanie.
Fizjoterapia układu oddechowego – obturacyjna choroba płuc
W przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc dochodzi do ograniczenia przepływu powietrza przez dolne drogi oddechowe w wyniku reakcji oskrzeli i płuc na szkodliwe pyły i gazy oraz dym tytoniowy. Jej objawami bywa przewlekły kaszel oraz duszności w czasie wysiłku.W leczeniu redukcji dolegliwości w POChP stosuje się:
- treningi aerobowe (rowerek, bieżnia),
- wydychanie powietrza przez ściśnięte usta,
- oddychanie torem przeponowym, ćwiczenia przedłużonego wydechu,
- ćwiczenia relaksacyjne,
- drenaż oskrzelowy,
- światłolecznictwo,
- inhalacje z lekami rozszerzającymi oskrzela,
- kąpiele lecznicze,
- krenoterapię (leczenie wodami mineralnymi),
- peloidoterapię (metoda wykorzystująca działanie borowiny),
- naukę samokontroli.
Fizjoterapia układu oddechowego – mukowiscydoza
Mukowiscydoza to choroba o podłożu genetycznym, w której na skutek mutacji w genie kodującym białko dochodzi do upośledzenia gospodarki elektrolitowej w organizmie i produkcji zbyt gęstego śluzu. Upośledza ona działanie oskrzeli, płuc i trzustki.
Do działań fizjoterapeutycznych stosowanych przy mukowiscydozie należą:
- ćwiczenia klatki piersiowej z wykorzystaniem urządzeń wytwarzających oscylacyjne dodatnie ciśnienie wydechowe,
aktywność fizyczna, - ćwiczenia aerobowe,
- trening mięśni wdechowych.
Fizjoterapia układu oddechowego – astma oskrzelowa
Astma charakteryzuje się zapaleniem układu oddechowego. Jak wiadomo, jej objawami może być duszność, ucisk w klatce piersiowej i napady kaszlu. W fizjoterapii oddechowej w leczeniu astmy stosuje się metodę Buteyko, a w jej ramach ćwiczenia wstrzymywania oddechu oraz naukę spokojnego i płytkiego oddechu.
Inną metodą terapii są specjalne asany w jodze, które stanowią połączenie ćwiczeń kontroli postawy, poprawy ruchomości klatki piersiowej oraz pracy przepony wraz z kontrolą oddechu, medytacją i relaksacją.