Ajurweda jest jednym z najstarszych systemów leczniczych, który został oficjalnie uznany przez Światową Organizację Zdrowia za jedną z koncepcji zdrowia i terapii. Jest ona starohinduską sztuką leczenia i zachowania pierwotnej równowagi organizmu. Sama nazwa Ajurweda oznacza „wiedzę o życiu”. Jest to więc system filozoficzny zajmujący się zdrowiem, naturą, celem i sensem ludzkiego życia.
Ajurweda — historia
Medycyna ajurwedyjska powstała ponad 5 tys. lat temu na południowo-wschodnim wybrzeżu półwyspu Indyjskiego w rejonie zwanym Kerala. Pierwsze zapiski związane z tą filozofią i sztuką medycyny pojawiły się między VI stuleciem p.n.e. a VI wiekiem naszej ery. Ajurweda stanowi część wiedzy zapisanej w wedyjskich manuskryptach. Do dziś jest powszechnie praktykowana w Indiach i na Sri Lance.
Na czym polega medycyna ajurwedyjska?
Ajurweda wskazuje 5 elementów dotyczących energii, które znajdują się w ludzkim ciele i umyśle:
- przestrzeni – Akash,
- powietrza – Vayu,
- ognia – Agni,
- wody – Jala,
- ziemi – Prithvi.
Zarządzają one wszystkimi procesami fizycznymi i umysłowymi. Oprócz nich w każdym człowieku znajduje się też prana, czyli ludzka siła witalna, która jest podstawową energią odpowiadającą za zdrowie fizyczne, duchowe i umysłowe. Słowo Prana w sanskrycie oznacza „oddech” i moc podtrzymującą życie.
Żywioły tworzą organizm człowieka i odzwierciedlają jego energię, łącząc się w trzy dosze. Dosza to połączenie dwóch przeciwstawnych żywiołów, a jej zadaniem jest utrzymywanie równowagi pomiędzy energiami potencjalną i kinetyczną. Wpływa ona w szczególny sposób na trawienie pokarmów, procesy myślowe, i układ hormonalny. Każdy człowiek w momencie narodzin obdarowywany jest specyficzną kombinacją trzech biologicznych energii, przez co posiada unikalny typ osobowościowy.
Według medycyny ajurwedyjskiej w ludzkim organizmie kumulowane są trzy rodzaje bioenergii:
Vata
Vata jest połączeniem żywiołów eteru i powietrza. Odpowiada za ruch i aktywność, układ nerwowy, pamięć, przeżuwanie i połykanie pokarmu oraz przyswajanie substancji odżywczych, krążenie, oddychanie i wydalanie. Oprócz tego zarządza kreatywnością oraz uczuciami lęku, czy obawy.
Kapha
Kappa łączy się z żywiołem wody i ziemi. Odpowiada ona za wzrost i ochronę. Ma wpływ na budowę ciała, a więc na tkankę tłuszczową, mięśniową, ścięgna i szkielet. Odpowiada błonie śluzowej żołądka oraz płynowi mózgowo-rdzeniowemu, Uwidacznia się w tkankach i zbędnych produktach przemiany materii oraz kontroluje wydzielanie śluzu i substancji chroniących narządy wewnętrzne. Na poziomie emocjonalnym kappa zarządza miłością, zazdrością, skąpstwem oraz zdolnością do poświęceń.
Pitta
Pitta odnosi się do żywiołów ognia i wody. Kieruje ona metabolizmem i odpowiada za przekształcanie jedzenia w składniki pokarmowe, uczucie pragnienia i głodu. W sferze emocji odpowiada natomiast za ambicję, dumę, męstwo i złość.
Trzy wymienione wcześniej dosze powinny występować w organizmie człowieka w naturalnych proporcjach. Gdy dochodzi do zaburzenia równowagi między nimi, powstają różnego rodzaju schorzenia. Równowaga w ajurwedzie dotyczy także ciała, ducha i umysłu. Według niej nie jest bowiem możliwe zdrowie ciała, gdy choruje umysł. ani spokój umysłu, przy dolegliwościach ciała.
Ajurweda – sposoby leczenia
Metody ajurwedy sprawdzają się w leczeniu chorób psychicznych i fizycznych. Najlepsze efekty dają one przy zaburzeniach trawienia i przemiany materii. Nie proponują one jednej recepty dla wszystkich, ale podkreślają rolę leczenia indywidualnego. Praktycy ajurwedy odczytują diagnozę z pulsu skóry i oczu oraz palców ręki.
Pierwszym i podstawowym etapem właściwego leczenia jest usunięcie z organizmu wszelkich toksyn, spowodowanych złym odżywianiem i emocjami. Podstawa oczyszczania to oleje i kąpiele parowe. Dopiero po oczyszczeniu organizmu lekarz przepisuje indywidualnie dobierane preparaty ziołowe lub mineralne oraz zaleca odpowiednio dobrane ćwiczenia fizyczne, jogę i pranayamę, czyli ćwiczenia oddechowe, a także zabiegi na ciało.
Ajurweda traktuje pożywienie jako jeden z głównych środków zapobiegania chorobom. Stąd ważnym elementem leczenia jest zastosowanie odpowiednio skomponowanej diety, uwzględniającej typ ciała i występujące zaburzenia.